Her yıl Afrika, Asya ve Latin Amerika’daki milyonlarca hektarlık arazi yabancı yatırımcının eline geçiyor. Toprak kapatmanın ceremesini köylü ve küçük üretici çekiyor.

Rakamlar göz kamaştırıyor; son yıllarda Üçüncü Dünya ve genç sanayi ülkelerinde 32,9 milyon hektarlık arazi yabancılara satıldı ya da kiraya verildi. Bu arazilerin toplam genişliği Almanya'nın yüzölçümüne eşit. 54 milyon hektarlık tarımlık alanın satış görüşmeleri ise sürüyor. Çeşitli sivil toplum kuruluşları tarafından sunulan bu tahminî rakamlar son derece endişe verici bir gelişmeye işaret ediyor. Kalkınma literatürüne "toprak kapatma" adıyla geçen dış ülkelerde arazi satın alma fenomeni son yıllarda manşetlerden düşmez oldu. 2008 yılında gıda maddesi fiyatları üç katına çıkınca, ucuz tarımlık arazi talebinde patlama oldu.

Öncelikle Suudi Arabistan ve Hindistan gibi besin riski bulunan ülkeler, kendilerine gıda maddesi üretebilmek için dış ülkelerde toprak alıyor. Büyük gıdacılık şirketleri binlerce hektarlık arazi kapatarak pirinç, soya ve organik yakıt hammaddesi yetiştiriyor. Finans yatırımcısı da ilerde para getireceğini düşündüğü yerlerde arazi satın alarak spekülatif kâr peşinde koşuyor.

Büyük toprak satışı
"Toprak kapatma" başta Latin Amerika, Asya ve Sahra Altı olmak üzere bütün dünyaya yayılıyor. Sivil toplum kuruluşlarının verilerine göre Etiyopya hükümeti 4 milyon hektar genişliğindeki araziyi icara açmış. Etiyopya yabancı yatırımcıyı cezbetmek için tarımlık arazisini 99 yıllığına ve hektarı 1 eurodan kiraya veriyor.

Toprak kapatmanın meşru olup olmadığı tartışma konusu. Çoğu Afrika ülkesindeki araziler tümüyle devlete ait. Hükümetler döviz gelirlerini artırabilmek için tarımlık alanları satıyor ya da kiraya veriyor. Elden çıkarılan mümbit topraklar su kaynaklarına yakın yerlerde bulunuyor. Küçük çiftçinin on yıllardır işlediği ya da hayvanlarını otlattığı bu topraklara "kullanılmayan araziler" deniyor. Bu uygulamanın olumsuz sonuçlarına katlanmak zorunda bırakılan bölge ahalisi üzerinde köylerini kurduğu topraklarından çıkarılıyor. Bu uygulama yüzünden tek geçim kaynağını da kaybeden küçük çiftçilerin sayısı yüz binleri buluyor.

Toprak kapatmanın muhtemel avantajları
Dünya Bankası ve Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Teşkilatı FAO ise yabancılar tarafından tarım arazilerine yapılan yatırımların önemli bir fırsat olduğunu savunuyor. Buna, yatırımcının ülkeye teknoloji ve uzmanlık bilgisi getirmesi gerekçe gösteriliyor. Bu sayede küçük üreticinin büyük tarımcılık işletmelerinin metotlarından yararlanabildiği ve yerel altyapının geliştirildiği belirtiliyor. Ancak toprağını kapattıran ülkeler ilerlemeden çok hazinenin gelirlerini arttırmaya önem veriyor.

2012 yılının mayıs ayında kabul edilen ancak bağlayıcı olmayan Birleşmiş Milletler yönetmeliği yerel halkın ve küçük tarım işletmelerinin geliştirilmesini öngörüyor. Tarım arazisi ticaretinde bölge halkının çıkarlarına daha fazla önem verilmesini de içeren yönetmelik, uyma mecburiyeti olmadığı için, fakirler lehine bir düzelme olmasını sağlamadı.
Deutsche Welle Türkçe