Doğu Karadeniz'in sahil kesiminde, elverişli iklim şartları sonucu bu sezon dördüncü sürgünün hasadını yapan yaş çay üreticileri, ÇAYKUR'un alım kampanyasını tamamlaması üzerine ürünlerini yakacak, kuru çay ya da gıda maddeleri karşılığında özel sektöre veriyor.

Yörede nadir görülen dördüncü sürgün çayı hasat eden üreticiler, ÇAYKUR'un yaş çay kampanyasını tamamlamasının ardından ürünlerini sadece özel sektöre satabiliyor. Bazı özel sektör firmaları da bu sürgünde yaş çayı, karşılığında üreticiye kömür, kuru çay veya çeşitli gıda maddeleri vererek alıyor.

Çay Üreticileri Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (ÇAYÜDAD) Başkanı Mustafa Mavi, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yörede 2009'dan beri ilk kez dördüncü sürgün yaş çay hasadı yapıldığını, bu sürgünde rekoltenin yaklaşık 100 bin ton olacağını tahmin ettiklerini bildirdi.

Özellikle Doğu Karadeniz'in kıyı kesimlerinde iklim şartlarının uygun olmasından dolayı dördüncü sürgünde yüksek miktarda çayın olgunlaştığını ifade eden Mavi, "Normalde çayda dördüncü sürgün pek olmaz. Ancak bu yıl şartların uygun olması nedeniyle dördüncü sürgün çay hasat ediliyor. Rekolte sürekli yükseliyor. Özel sektör bunu fırsat bilerek yaş çay karşılığında kuru çay, kömür veya gıda maddesi veriyor. Üreticinin elinde geçmiş dönemlerden kalan yeterince kuru çay var. Üretici yaş çayı toplasa bir dert, toplamasa başka bir dert" dedi.

Üreticiye yaş çay karşılığında para yerine kuru çay verilmesine artık alışıldığını, kömür ve gıda maddelerine de yavaş yavaş alışılmaya başlandığını dile getiren Mavi, "Özel sektör yaş çayı kilogramı 70 kuruştan almaya başlamıştı. Miktar arttığı için fiyat 50 kuruşa kadar indirildi. Bir ton yaş çaya 500 kilogram kömür veriyor. Vatandaş zor durumda, özel sektör fırsat kolluyor. Bu ürünü toplamazsa gelecek yıl mart ayında makasla kesip çay bahçesine dökmek zorunda kalacak. Aksi taktirde çay bahçeleri sezona hazırlanamaz" diye konuştu.

Yaş çay toplayan işçilerin bedellerinin karşılanamaz duruma geldiğini öne süren Mavi, şöyle devam etti:

"Özellikle kuru çay zorlaması çay piyasasının değerini düşürüyor. Üretici, ürünü karşılığında çay fabrikasından kendisine kilogramı 10 liradan verilen kuru çayı piyasada 3 liraya satıyor. Bu da çay piyasasının dengesini bozuyor. Firmalar kendi kendine ihanet ediyor. Çay kanunu çıkmadığı için bu sorunlar yaşanıyor. Türkiye'ye 70-80 bin ton kaçak çay girdiği söyleniyor. Fabrikaların bir çoğu legal yollardan aldığı faturalarla illegal yollardan aldığı çayları paketleyerek piyasaya sürüyor. Küçük firmalar sorunlarla boğuşuyor, büyükleri çay sektöründe at oynatıyor."

Bin 200 kilogram çaya bir ton kömür
Derepazarı ilçesinde özel sektöre ait bir firmaya kömür ve kuru çay karşılığı yaş çayını veren İhsan Akgün, ÇAYKUR'un çay alım sezonunu kapattığını, özel sektörün de bunu fırsat bildiğini belirterek, "Kilogramını 65 kuruş olarak satacağımızı düşünerek bahçeye girdik. Öğle olmadan fiyatı 55 kuruşa düştü. Özel sektörle böyle mi uğraşacağız. Bahçeye girdiğimize pişmanım. Çay karşılığında kömür veriyorlar. Böylece yaş çayın kilogramı 40 kuruşa kadar düşüyor. Devlet buna el koymazsa biz perişan olduk. Çektiğimiz sıkıntıyı kimse çekmez, insan gücü buna tahammül edemez" dedi.

Hüseyin Bayraktar ise hasat ettikleri dördüncü sürgün çayı ÇAYKUR'un almadığını, özel sektör firmalarının ise düşük fiyat verdiğini ifade ederek, "Fabrikatörlere hamallık ediyoruz. Dalında bırakmaktansa toplamak zorundayız. Yevmiyesini dahi kurtarmıyor. Yaş çay karşılığında kömür veriyorlar ne kömürü olduğu belli değil. Zeytin, peynir, domates, tarihi geçmiş, bozulabilecek ürünleri veriyorlar. Ne olduğu belli değil" diye konuştu.

Çay üreticilerinden Aysel Eze de dördüncü sürgünde çayın çok ucuza satıldığını dile getirerek, "Zahmetimizin karşılığını alamıyoruz. Mecburuz çocuk okuttuğumuz için. Aldıkları ürünün bedelini iki yıl sonra ödeyecek fabrikalar dahi var. Topladığımız yaş çayı verip, ücret yerine kuru çay alacağız" şeklinde konuştu.