Uzmanların da tavsiye ettiği meyan balı şerbeti Şanlıurfa’da halk arasında (yambalı) olarak biliniyor. Kentin çeşitli noktalarında meyan balı şerbeti satan esnaf; “Böbrek doktoru, kabızlığı önler, karaciğeri korur” gibi söylemlerde bulunarak satışlarını gerçekleştiriyor. Vatandaşlar da, “Biz kentimize özgü olan bu meyan balı şerbetini çok seviyoruz, birçok hastalığa çözüm olduğunu biliyoruz. Hem havalarda sıcak olduğu için günde en az 1-2 bardak tüketmeye çalışıyoruz. Bazı arkadaşlarımız tadından dolayı sevmiyorlar, ama genel olarak baktığımı zaman hep tadı güzel olmayan şeyler çok faydaları oluyor. O yüzden bizde bu şerbeti ağızdan içmek yerine boğazdan içiyoruz” dedi.

MEYAN KÖKÜ
Baklagillerden, ırmak kenarlarında, sulak ve nemli yerlerde yabani olarak yetişen bir bitkidir. Boyu 50-150 santim bazen de 200 santimi bulabilir. Çok yıllık bir bitkidir. Yaprakları kanat şeklindedir. Yaprakçıklar, eliptik şekilde, kenarları bütün, üstü koyu yeşil, altı grimsi yeşil ve tüylüdür. Çiçekleri; leylaki, açık morumsu leylaki, pembemsi leylaki renkte, kelebek şeklinde, kupa yaprakları boru şeklinde, boğumlarda genellikle altılı başak görünümündedir. Meyveleri, esmerimsi kırmızı renkte, fasulye kapsülü şeklinde, içinde 3-6 adet esmer renkte tohumları bulunur. Kökleri kazık şeklinde, ana kök ve sürgün yan köklerden meydana gelir. Yan kökler sayesinde bitki kısa zamanda çevresine yayılır. Yan kökler bazen metrelerce uzunlukta dışı grimsi esmerler esmerimsi kırmızı arası renktedir. Yetiştirildiği yerler, vatanı Türkiye, Akdeniz ülkeleri, Ukrayna, Rusya, Türkistan olup günümüzde ılıman iklimli olan her yörede yetiştirilebilir. Toplanması Saklanması, meyan kökleri söküldükten sonra yıkanır, 15-40 cm boylarında doğranarak kurutulur, nemden ve güneş ışınlarında uzakta muhafaza edilir. Meyan kökleri soyulduktan sonra veya soyulmadan kurutulur, bu nedenle soyulmuş ve soyulmamış diye iki türü mevcuttur. Meyanın rizom kökü, normal şekere göre elli kat daha tatlı olan glisirizin ile flavon, saponin ve kumarin adı verilen maddeleri, tadı acı uçucu yağlan, nişasta ve yapışkan bitki sıvısını içerir. Kullanıldığı Yerler, bu kökler ilaç ve bira endüstrilerinde, kolalı içeceklerin yapımında kullanılır. Anadolu’da bu kökten şerbet yapılarak içilir. Üç yıllık köklerinden elde edilen meyan balı, koyu renkli toz, çubuk ya da dörtgen şeklindeki parçalar halinde satılır ve ilaç olarak kullanılır.

MEYAN ŞERBETİ
Çoğumuzun adını duyduğu ama faydalarını tam olarak bilmediği bitkilerden biridir. Aslında yöre yöre çeşitli illerde farklı isimlerle anılır ve bu isimle bilinir. Meyan kökü aslında hepimizin evinden eksik etmediği, köklerini tükettiğimiz ve faydalarını bilmemiz gereken bitkilerden biridir. Bizimde yazımızda bu şifalı bitkiden bahsetmemizin sebeplerinden biri hem içinde birçok tıbbi açıdan yararlı madde bulundurması hem de tüm dünyanın bu bitkiden tıpta yararlanmasıdır. Yurt dışında birçok ülkede tedavi amaçla kullanılır. Kök kısımları kullanılmasının yanı sıra çayı yapılarak da tüketilebilir. Siz de evinizde mutlaka bu şifalı bitkiyi bulundurmalı ve faydalarından yararlanmalısınız.

İÇİNDEKİ MADDELER (ETKEN MADDELER) VE İÇERİĞİ
Glikoz, sakaroz, nişasta, tanen, asparagin, yağ, zamk, reçine, çok tatlı olan glycyrhizik asidi ve glychrizin içermektedir. Halk Arasındaki Adları; “Tatlı kök, boyam, piyam ve biyam” adlarıyla da anılır. Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında sarı, mavimsi mor veya kahverengi renkli çiçekler açan, genellikle akarsu kenarlarındaki kumlukları seven bir bitkidir. 7-15 cm boyunda parçalı yaprakları ve toprağın altında boyu 1 metreye ulaşan bir kök yapısı vardır. Bazı türlerin kökleri acıdır, bazı türlerin kökleri ise tatlıdır. Genellikle sonbahar bitiminde eylül ekim aylarında toplanır, kurutulur ve kullanım için saklanır.

MEYAN KÖKÜNÜN FAYDALARI
Bağışıklık sistemini güçlendirdiğini belirten Sağlık Uzmanları; “Ses kısıklığına iyi gelir, balgam sökülmesi, öksürük gibi rahatsızlıklar için de kullanılır. Ateş düşürücü ve hücrelerdeki tahrişe bağlı ağrıları azaltıcı etkisi de vardır. İdrar söktürücü etkisi de bulunan meyan kökü, midedeki ülser, gastrit gibi mide hastalıklarına fayda sağlar. Kabızlığa karşı da iyi gelen meyan kökü, kramp çözücü olarak da kullanılabilir. Meyan kökü siroz gibi karaciğer hastalıklarına fayda sağladığı gibi akne, sivilce, sedef hastalığı gibi ciltte oluşan problemler için de meyan kökü kullanılabilir.” Dediler.Uzmanlar; “Ağız içindeki yaralar için de meyan kökü gargara yapılarak faydalı olabilir. Tansiyonun düzene sokulması ve addison hastalığı için de meyan kökü ile tedavi sağlanabilir. Birçok kişinin yakındığı peptik ülsere karşı koruma sağlar. Böbrek üstü bezi hastalıklarına karşı kullanılması da meyan kökü faydaları arasındadır. Hormonal dengesizliklere karşı kullanılabilir. Karaciğeri korur. Kışın sıkça karşılaştığımız hastalıklardan olan soğuk algınlığı, grip, nezle, bronşit, balgam oluşması gibi üst solunum yolu rahatsızlıklarına karşı şifa sağlar. Kışın sık sık karşılaştığımız ses kısıklığına karşı da koruma sağlar. Dalak, böbrek ve karaciğere fayda sağlar. Vücudu toksinlerden korur. Antimikrobiyal, antioksidan ve tonik özellikleri vardır. Gut hastalığına karşı da kullanılabilir. Ferahlatıcı ve rahatlatıcı etkisi vardır. Vücuttaki çıbanlar ve yaraları iyileştirir. Sindirim sistemini rahatlatır, hazımsızlığı ve kabızlığı önler. Mesane taşlarına ve idrara çıkma zorluğuna karşı tüketilebilir. Ağzınızda çıkan aftlar için gargara yapmak suretiyle kullanabilirsiniz. Egzama için jel haline getirilerek kullanılır. Adet dönemi veya menopoz sorunlarına fayda sağlayabilir. Yapılan araştırmalarda kolon ve meme kanserine karşı koruma sağladığı görülmüştür. Polistik over sendromu rahatsızlığı çekenler de bu şifalı bitkiyi tüketmelidir. Kronik yorgunluğa fayda sağlaması da meyan kökünün faydaları arasındadır. Tüberküloz, baş dönmesi gibi rahatsızlıklara karşı da kullanılabilir. Balgam söktürücü olarak günde 3 kez 1 gr. bu şifalı bitkinin tozu yutulur. Gastrit ve ülser tedavisi için günde 20-25 gr. meyan kökü çiğnenerek tedavi sağlanabileceği gibi, 30 gr. meyan kökü tozu ile 1 tatlı kaşığı ketenotu 1 litre suda 20 dakika kaynatılarak bu sıvıdan günde 3 bardak içilebilir. Bu sıvı öksürük tedavisine de uygundur.” Diye belirttiler.

MEYAN KÖKÜ ÇAYI NASIL HAZIRLANIR?
Meyan kökü çayı hazırlamak için 3 bardak suyun içine 3 tatlı kaşığı meyan kökü karıştırılır, 20 dakika kadar kaynatılır. Daha sonra 10 dakika kadar da kaynatılmaya devam edilir ve soğuduktan sonra meyan kökü çayı tüketilebilir. Peki çayı ne zaman içilmelidir ya da günde kaç kez içilmelidir? Çayı açken veya yemeklerden sonra tüketebilirsiniz. Öğle yemeği ve akşam yemeğinden sonra bir bardak içilebilir. Meyan kökü bilinen etkilerinden dolayı bu şifalı bitkinin çayı ve meyan kökü şerbeti olarak tüketilebilir. Sağlık için birçok faydası bulunan meyan kökü, bazı yan etkileri dolayısıyla dikkatli tüketilmelidir.

MEYAN KÖKÜNÜN ZARARLARI, YAN ETKİLERİ VE KİMLER KULLANMAMALIDIR?
Fazla tüketilirse eklemlerde ve yüzde ödem oluşturabilir, yüksek tansiyona sebep olabilir ve vücutta potasyum kaybına yol açabilir. Bu yüzden bu bitkinin fazla tüketilmesi zararlıdır. Ayrıca vücutta sıvı birikmesine ve böbrek rahatsızlığına yol açabilir. Bu şifalı bitkinin faydaları kadar zararları da bulunabilir. Öncelikle şunu belirtmeliyiz ki her bitkinin fazlası zarardır ve meyan kökünün de aşırı kullanımı zarar verebilir. Ayrıca bazı durumlarda, bazı kişilerin kullanmaması gerekir. Gebelik yani hamilelik sırasında ve emziren bayanların kullanmamasını tavsiye ederiz. Anemi yani kansızlık hastalığı bulunanlar ile hipertansiyon yani yüksek tansiyon hastaları kullanmamalıdır. Çocukların da tüketmemesini tavsiye ederiz. Fazla miktarda tüketilirse yüksek tansiyona ya da baş ağrısına sebep olur.