Milyar liralara ulaşan cirolar, yeni açılan mağazalar ve sürekli büyüyen metrekareler... Türkiye’de son yıllarda hızlı bir gelişim gösteren gıda perakendeciliğinde en çok bunlar konuşuluyor. Konuşulmayan ise kârlar. Büyüklüğü 2010 yılı rakamlarıyla 96 milyar dolara ulaşan gıda perakendeciliğinde cirolar artarken kârdan söz etmek çok da mümkün değil. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda açıklanan ilk 9 aylık mali tablolar da bunun en açık göstergesi. Açıklanan rakamlara göre kâr eden tek gıda perakende şirketi BİM. Geçtiğimiz yılın ilk 9 ayında 175 milyon 862 bin lira kâr açıklayan şirketin 2011 yılı ilk 9 aylık kâr rakamı 219 milyon 977 bin lira. Geçen yıl ilk 9 ayda 545 bin lira kâr açıklayan Carrefoursa’nın bu yıl ilk 9 aylık rakamlarında zarar var. Carrefoursa, 2011 ilk 9 aylık mali tabloda 18 milyon 989 bin lira zarar açıkladı. Aynı şekilde Kiler de kârdan zarara geçiş yaptı. 2010 yılı ilk 10 ayında 10 milyon 715 bin lira kâr açıklayan firma 2011 ilk 9 aylık mali tablolarda 17 milyon 159 bin lira zarar açıkladı. Borsaya açıldığı 2010’un ilk 9 ayında 405 bin lira kâr açıklayan Uyum marketlerinin bu yılki ilk 9 aylık rakamlarında ise 9 milyon 279 bin lira zarar var.

Gıda perakendeciliğinde rekabet son yıllarda iyice arttı. Rekabet nedeniyle fiyat arttırmayan firmaların genel giderleri de yükselen kira ve mağaza açma maliyetleri nedeniyle ciddi oranda yükseldi. Daha önceki yıllarda cirodan yüzde 12–14 pay alan genel giderler şimdilerde yüzde 18-19’a yaklaşmış durumda. Bu rekabet ortamında öne çıkmak isteyen firmalar özellikle ciroya odaklanarak ölçeklerini büyütme derdine düşüyor. Çünkü yüksek ciro hem marketini satmak hem de halka açılmak isteyen firmalar için dikkate alınan en önemli kriter.

Perakende uzmanı Rauf Arditti, sektörün ciro ve büyümeye odaklandığını belirterek, bunun önümüzdeki dönemde daha fazla konsolidasyon anlamına geldiğini söylüyor. Gıda perakendeciliğinde cirosal büyümenin özellikle satış düşünen firmalar için önemli bir avantaj sağladığına dikkat çeken Arditti, şöyle devam etti: “Kârlılık ikinci sırada geliyor. Çünkü bu aşamalarda şirketlerin değeri ciro üzerinden hesaplanıyor.”

Masraf arttı kazanç azaldı

Sektörde rekabette öne çıkmak için cironun ve belirli bir ölçeğe ulaşmanın önemli olduğunu kaydeden Makromarket Yönetim Kurulu Başkanı Şeref Songör ise, durumu şöyle değerlendiriyor: “Sektörde belli bir ölçeğe ulaşmak ve ciro arttırmak yeni yatırımlarla mümkün. Ama yeni yatırımlar yapmak ve mağaza açmak oldukça maliyetli. Çünkü kiralar ve mağaza açma maliyetleri ciddi oranda yükseldi. Bütün bunların yanında yoğun bir rekabet yaşanıyor. Buda fiyatları düşürüyor. Tüm bunların sonunda da kârlar düşüyor. Yani daha çok masraf yapıp daha az kazanıyorsunuz. Bu gidişin sonu birleşmeler ve konsolidasyon.”



Gıda perakendeciliği neden kâr edemiyor?

Gıda perakendeciliği ciroya oynuyor. Yatırım ve mağaza açılışları maliyetli ve borçlanma yüksek.

Giderler aşırı yükseldi. Daha önceki yıllarda cirodan yüzde 12 14 pay alan genel giderler şimdilerde yüzde 18-19’a yaklaştı.

Tüketici fiyata çok duyarlı. Satınalma gücü artmadığı için fiyatlar enflasyonun altında.

Kârsızlık nereye kadar?

Sermayesi güçlü veya borsadan para toplayan daha uzun dayanabilir.

Satın almalar daha da hızlanacak.

Oyuncu sayısı azalır ve rekabet daha makul bir seviyeye gelirse fiyatlar ve marjlar bir miktar yükselir.

Sevgi Sayar Başaran – Radikal