Haber / Abdullah Türkmen
Gıdavitrini - Özellikle çocuklar ve ergenlik dönemindeki bireyler tarafından son yıllarda sık tüketilmeye başlanan enerji içecekleri, yüksek miktarda şeker ve uyarıcı madde içerdiği için obizeteden davranış bozukluğuna kadar birçok sağlık sorununa yol açabiliyor. Memorial Kayseri Hastanesi Çocuk Endokrinoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Selim Kurtoğlu, ebeveynlerin bu konuda dikkatli olması gerektiğini belirterek enerji içeceklerinin zararlı etkileri ile ilgili bilgi verdi.

İçeriğinde çok fazla kafein var

Enerji içeceklerinin birçoğunda yüksek dozda kafein,  şeker türleri, ginseng, mate çayı, guarana, taurin, glukuronalakton, inozitol, karnitin, sitrik asit, karbonat ve vitaminler gibi diğer uyarıcı maddeler bulunmaktadır. Ergenlerde de önemli sağlık sorunlarına neden olan bileşiklerin başında kafein yer almaktadır. Enerji içeceklerindeki kafein miktarı ise asitli içeceklerden oldukça fazladır. Enerji içeceklerinde bulunan guarana içeriğinde de 2 katı kafein bulunmaktadır. Yani bir gram guarana, 40 miligram kafein içermektedir. Kafeinin başka bir kaynağı da mate çayıdır. Bir bardak mate çayında 78 miligram kafein bulunmaktadır. Oysa çocuklarda günde en fazla 2-6 miligram, ergenlerde maksimum 100, erişkinlerde ise 400 miligram kafein alımı önerilmektedir.

Enerji içeceklerinin oluşturduğu diğer bir risk ise yapay tatlandırıcılardan kaynaklanan şeker yüküdür. Bir kutu enerji içeceğinde, 21-34 gram şeker bulunmaktadır. Enerji içeceklerinde sükroz, glukoz veya yüksek yoğunlukta mısır şurubu (früktoz) türü olabilmektedir. İçeriklerinde bulunan diğer bir madde de sitrik asit( limon tuzu) olup asiditeyi artırmaktadır. Öte yandan bu içeceklerin yan etkileri üzerinde yapılan çalışmalar gün geçtikçe artmaktadır.

Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Kafein ve ginseng maddeleri, kalp ve damar sorunlarına yol açmaktadır. Kafeine bağlı olarak çarpıntı, ritim bozukluğu, hipertansiyon riski ortaya çıkabilmektedir. Kalp hastalığı söz konusu ise enerji içeceğinin aşırı tüketimi ani ölümlere bile neden olabilmektedir. Beyin damarlarında daralma,  geçici iskemik ataklar olabilmektedir. Ginseng ise çarpıntı, kalp atımlarında artış, hipotansiyon, uykusuzluk, ödem, baş dönmesi gibi yan etkilere yol açabilmektedir. 

• Kafeine bağlı olarak anksiyete bozukluğu, uykusuzluk, reflü, bulantı kusma, yerinde duramama, ellerde titreme, sık nefes alma ve buna bağlı olarak alkaloz, iştahsızlık ve  sık idrara çıkma görülebilmektedir.

• Ginsenge bağlı olarak da kardiyak etkilerin dışında; uykusuzluk, kolestatik sarılık ve beyin damarlarında arterit gibi yan etkiler ortaya çıkmaktadır.

• İçeriğindeki sitrik asit nedeniyle diş minelerinde aşınma, diş çürükleri, asit içeriğine bağlı mide şikayetleri ve gastrit gözlemlenebilmektedir.

• Enerji içeceklerinde bulunan glukoz, sükroz ve früktozun yüksek dozda ve uzun süre alınması ise obezite ve karaciğer yağlanması ile insülin direnci ve tip 2 diyabet tablosunu ortaya çıkarmaktadır. Özellikle früktozun karaciğerde diğer şekerlere dönüşmeden yağlara dönüştüğü ve karaciğer yağlanmasını başlattığı belirlenmiştir ve bilimsel makalelerde früktozun bir toksin olduğu vurgulanmaktadır.

• Bu içeceklerin uykusuzluğa neden olduğu bilinmektedir, ayrıca uyku kalitesine de etkilemektedir.

• Görme sorunlarına yol açabilmekte, anksiete, suç işleme eğilimi, depresyon hatta intihara neden olabilmektedir. 

• Sigara, alkol ve diğer uyuşturucu maddelere yönelme görülmekte, ileri yaşlarda alkolizm riski ortaya çıkabilmektedir.