Marketler, siz farkında olsanız da olmasanız da sağlığınızın en önemli göstergesidir. Alışveriş arabanızda olanlar, bedeninize gireceği neredeyse kesin gıdalardır ve hatalı seçimler yapacak olursanız, muhakkak bedelini ödersiniz. Birazdan okuyacaklarınız, bir sonraki market alışverişinizde kulağınıza küpe olması gereken ip uçlarından oluşuyor. Bakteri üretmeye müsait et ve şarküteri ürünlerinin satıldıkları bölümün hijyen şartlarına uygun olup olmadığını inceleyin. Bu iki reyonun birbirinden ayrı olması ve ayrı kişiler tarafından hizmet verilmesi gerekir. Eti parçalamak için kullanılan bıçak ile şarküteri ürünü kesildiğinde, et üzerinde bulunabilecek 'bakterilerin' çiğ olarak da tüketilen salamın, pastırmanın üzerine bulaşmaması mümkün değildir.

Market çalışanlarının ellerinde kullan at eldivenler (değişitirilip değiştirilmediğinedikkat edin), maske ve bone olmalı.

Sırf daha ucuz diye outlet tabir edilen ve geneli zarar görmüş ambalajların içinde satılan ürünlerden uzak durun. Market, enfekte olmuş bir üründen para kazanırken, siz sağlığınızı riske atıyorsunuz. Satılan ürünlerin üretim ve son kullanım tarihlerini kontrol edin ve evinizde de bu tarihlere uyarak tüketin.

Etiket okumayı öğrenin. Aldığınız ürünün içindekiler kısmında yazanları anlamıyorsanız, elinize aldığınız her ne ise yavaşça geri bırakın.

Ambalaj üzerinde yazanların tam olarak ne anlama geldiğini öğrenin:

ŞEKER İÇERİĞİ AZDIR: Düşük şeker içerdiğini ifade etmek için yazılan bu ibare aslında resmi olarak düzenlenmemiştir. Üründe 1-100 gram şeker içeriği mevcut olabilir. Bunun yerine 'ilave şeker yoktur' ibaresini arayın. Bu ifade, yönetmeliğe uygundur.

İYİ BİR LİF KAYNAĞIDIR: Lif, insan sağlığı için son derece önemlidir ve sindirim sistemi başta olmak üzere tüm beden üzerinde sayısız faydası vardır. 'İyi bir lif kaynağıdır' yazılı ambalajlı gıdalarda, bazen tam tahıllar ve sebze gibi doğal besinlerde bulunan lif kadar yararlı olmayan lif katkısı bulunur. Bu etiket tamamen aldatmaca olmasa da en iyisi, lif kaynağı olan taze, tam tahıllı ve lif zengini doğal besinleri tüketmektir.

GERÇEK MEYVELERDEN YAPILMIŞTIR: Son zamanlarda sıklıkla karşımıza çıkan bu etiket tamamen yalan söylüyor diyemeyizancak genellikle bahsedilen gerçek meyve miktarı, içerdiği katkı maddelerinin yanındayok denecek kadar az miktardadır. Ayrıca 'gerçek meyve' miktarları resmi kurumlartarafından düzenlenmediğinden, içerdikleri gerçek meyve miktarı size pek yararı olmayacak kadar az olabilir. Söz konusu meyveyse, gerçeğini tüketmekten şaşmayın.

TAM TAHIL İÇERİR: Maalesef bu ibareyi taşıyan ürünlerin büyük bölümü, yüksek glisemik indekse sahip ve çok da sağlıklı bir tahıl cinsi olmayan mısır unu içermektedir. Bu ibare yerine '%100 tam tahıllı' ya da '%100 tam buğday' ifadelerini arayın.

Son yıllarda tavuk ambalajlarındaki ifadeler iyiden iyiye kafa karıştırmaya başladı. Gün geçmiyor ki tam olarak ne anlama geldiğini bilmediğimiz ancak süslü puntolarla yazıldığı ve diğerlerinden bir miktar pahalı olduğu için 'bu gıda sağlıklıdır' kanısı oluşturan ibarelerle karşılaşmayalım. Tavuk eti, kültürümüzde yer edinmiş önemli bir besin kaynağıdır ve bu sebeple seçerken ambalajında yazanlara dikkat etmek gerekir.

DOĞAL TAVUK: Bir ambalajın üzerinde doğal tavuk yazıyorsa bu, ambalajın içinde tavuk dışında bir şey olmadığı anlamına gelir. Yani, aldığınız şeyin sadece tavuk olduğu, ilave başka bir madde bulunmadığı ifade edilmektedir. Bu ibare, tavuğun nerede ve hangi şartlarda yetiştirildiği ya da neyle beslendiği hakkında hiçbir bilgi vermez! Oysa bilinçsiz tüketiciler, doğal yazısını gördüklerinde aldıkları ürünün olması gerektiği şekilde üretildiğine inanırlar.

DONDURULMUŞ TAVUK ETİ: Soğutulmuş ya da dondurulmuş tavuk denildiğinde aklımıza, parçalanmadan hemen önce askıda duran tavukların soğuk havaya maruz bırakıldığı gelir. Oysa durum çok farklı. Soğutma işlemi, askıdaki tavukların soğuk su ile yıkanması anlamına geliyor. Soğuk su banyosu yapılan tavuklar, -cilt yapıları sebebiyle- işlem sırasında uygulanan suyu adeta emerler. Bu da hem tatlarındaki yoğunluğun azalmasına, hem de yapay olarak ağırlaşmalarına sebep olur.

SALMA TAVUK (FRE RANGE): Salma tavuk, doğal ortamlarında dolaşmalarına izin verilmiş, sıkışık kafeslerden çıkarılarak büyütülmüş tavuk anlamına gelir. Ancak bu uygulamanın ne kadar süreyle yapıldığı çok önemlidir. Salma tavuklar, kafeste yetişenlere oranla daha hareketli olduklarından besin değeri açısından daha faydalıdırlar. Günün belli saatlerinde serbest bırakılan bu tavuklar, diğer zamanlarda diğer tavuklarla aynı şartlarda yaşarlar. Ambalajında free range yazıyor olması devamlı doğal ortamlarında ve serbest oldukları anlamına gelmezken, beslenme şekilleri hakkında da bilgi vermez. Faydalı ancak yetersiz bir ifadedir. Yapılan denetimler, bu uygulamanın sadece teknik yeterlilik düzeyinde tutulduğunu gösteriyor.

KAFES DIŞINDA YETİŞTİRİLMİŞ TAVUK (CAGE FREE): Son zamanlarda cage free (kafes dışında) ifadesi ambalajlar üzerinde sıkça gördüğümüz bir ifade. Yasalar bu ve benzer ifadelerin ambalajlara yazılabilmesini birtakım kurallara bağlamış durumda. Şartlar yerine getirildiğinde ürün üzerine bu gibi ibareler yazılabiliyor. Tesislerden kafesler kaldırıldığında şartların ilki ve en önemlisi yerine getirilmiş oluyor. Peki kafes dışında yaşamaları tavukların serbest olduğu anlamına geliyor mu? Tabi ki hayır! Bu tip tesislerin çoğunda tavuklar kafes dışında ancak neredeyse üst üste bekletiliyorlar. Ne dışarı çıkabiliyor ne de oldukları yerde hareket edebiliyorlar. En önemlisi, bu ifade tavukların ne ile beslendiği ya da ne gibi ilaçlara maruz bırakıldığı hakkında hiçbir garanti içermiyor.

ÇİFTLİK TAVUĞU: Bu ifade, bir ambalaj süsünden ibaret. Tüm tavuklar çiftlikte yetişir. Ambalajına çiftlik tavuğu yazıyor olması, sağlıklı olduğuna inanabilirsiniz anlamına gelmesin. Ambalaja bunu yazabilmek için tavukların bir çiftlikte yetişiyor olması yeterli. Bu ibare, ne beslenme şekilleri, ne aldıkları ilaçlar, ne de serbest dolaşıp dolaşamadıkları hakkında bilgi vermez. Çiftlik tavukları genelde daracık kafesler içinde, hiç kıpırdamadan ve ilaç alarak büyütülürler.

ANTİBİYOTİK VERİLMEMİŞ TAVUK (ANTİBİOTİC FREE): Bir arada yetiştirilen tavuklar genellikle hastalanmamak ve birbirlerine hastalık bulaştırmamak için antibiyotikli yemlerle besleniyorlar. Antibiyotik, kullanımına son verildikten bir süre sonra vücuttan atılır. Bu sebeple, tavuklara verilen antibiyotik, ihtiyaç duyulan süre kadar önce bırakılacak olursa, vücudunda antibiyotik olmadan kesilmiş olur. Böylece ambalajında antibiyotiksiz tavuk yazabilmenin önünde bir engel de kalmaz. Antibiyotiksiz tavuk, ambalajlanan etinde antibiyotik etki olmadığı anlamına gelir, yaşam boyunca antibiyotik almadığı anlamına gelmez.

Kaynak: Halit Yerebakan / Günaydın