Hava şartları sonucu iri zeytin rekoltesi az olurken, küçük boy ile iri zeytin arasındaki fiyat farkı dört kata kadar çıktı. Tüketicilerin iri zeytini tercih etmesi sebebiyle küçük ürünlerin elde kaldığını belirten üreticiler, zeytinin büyüklüğüyle kalitesi ve lezzeti arasında bir ilişki olmadığını ifade ediyor.

Mevsim şartlarından dolayı geçen yıl zeytinde rekolte ve kalite artışı oldu. Zeytin ağaçlarının iyi meyve tutması küçük boy zeytin rekoltesini artırırken, iri taneli zeytin üretimi azaldı. Bu durum zeytin fiyatlarına da yansıdı. İri boy zeytin toptan fiyatı 8,5-9 liraya, perakende satışı ise 15-20 liraya çıktı. Fabrikadan 2-2,5 liraya çıkan küçük taneli zeytin ise marketlerde 5 liraya satılıyor. Bu fiyat dengesizliği üreticiyi olumsuz etkilerken iri boy ile küçük boy zeytinin perakende satışında da 4 kat fark oluşturdu. Tüketicinin de kaliteli olduğu gerekçesiyle iri zeytini tercih etmesi, küçük zeytinlerin elde kalmasına yol açtı.

Sektör temsilcilerine göre zeytinin boyutları ile kalitesi arasında hiçbir ilişki yok. Hattâ küçük taneli zeytin, aroma değeri yüksek olduğundan dolayı daha lezzetli. Akhisar Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Üyesi Bülent Birel, tüketicilere “İri taneli zeytine 4 kat fark ödemeyin, küçüğüyle kalite ve lezzeti aynı.” uyarısında bulunuyor. Küçük zeytinin aromasının daha yüksek olduğunu dile getiren Birel, tüketicide iri zeytin daha lezzetli ve daha etli algısı oluştuğunu, ancak bunun yanlış bir düşünce olduğunu ifade ediyor. Zeytincilik Araştırma İstasyonu Gıda Teknolojileri Uzmanı Gıda Yüksek Mühendisi Erkan Susamcı da, “Küçük zeytin ile iri zeytin arasında aroma yönünden hiçbir fark yok. Zeytinin iri olması onun tat olarak lezzetli olacağı anlamına gelmez.” diyor. Sofralık zeytinin iriliği konusunda sulamanın büyük önem taşıdığını vurgulayan Susamcı, iriliğin çeşitle alakalı bir durum olduğunu aktarıyor. Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcısı Emin Demirci de, iri zeytin ile küçük zeytin arasında aroma yönünden değil, kalite açısından fark olduğunu söylüyor. Zeytinin yüzde 30'unun çekirdek, geri kalanının ise etten oluştuğu bilgisini veren Demirci, bazı bölgelerde lezzet farkının olabileceğine işaret ediyor.

Bu yıl iklim şartlarından dolayı iri zeytin oranı yüzde 5'te kaldı. Normal şartlarda bazı sene yarı yarıya, bazen de irisi daha fazla oluyordu ancak son iki senedir iri oranı ciddi miktarda düştü. Eylül, ekim aylarında yağış alması gereken zeytin ağacı, şimdiye kadar yağmur yüzü görmedi ve gelişme gösteremedi. Ağaçlardaki sofralık zeytinlerin yağa gideceğini dile getiren Bülent Birel, “Bu da yağ rekoltesini artıracak fakat geçen yılki ürün henüz bitmedi. Depolarda geçen yıldan ciddi miktarlarda yağ ve küçük taneli zeytin kaldı. Satamazsak, yeni mahsul ürün alamayız. Bu da üreticinin malının elinde kalması demek.” şeklinde konuşuyor. Birel'in verdiği bilgiye göre aynı ağacın ürünü olmasına rağmen iri ile küçük zeytin arasında yüzde 400 fiyat farkı var. Market ve toptancıların hep orta ve iri zeytin siparişi verdiğini, küçük zeytinin tercih edilmediğini vurgulayan Birel, bu zeytinleri ihraç etme şansları olmadığını aktarıyor: “Dünyanın en büyük zeytinyağı üreticisi olan İspanya ile rekabet şansımız yok. İspanya geçen yıl 1,4 milyon ton, Türkiye ise 300 bin ton yağ üretti. İspanya, zeytinyağı ihracatında litre başına 1,3 Euro destek veriyor. Bu maliyetin neredeyse yarısına denk geliyor. Türkiye'de hiç teşvik yok. Onun için İspanya ile rekabet etme şansımız yok.”
Zaman