Sağlık Bakanlığı, içme sularında kullanılan damacanaların, üretiminden kullanım süresi doluncaya kadar geçen süre içinde hijyen, su kalitesi ve güvenliğini kontrol altına alabilmek için "elektronik takip" başlatıyor.

Bu alana ilişkin 2013 yılının başında bir yönetmelik yayımlandığını, damacanaların takibine kurallar getirildiğini ve işletmelere yapılan takiplerin sıklaştırıldığını belirten Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Başkanlığı Çevre Sağlığı Daire Başkanı Hüseyin İlter, damacanaların artık üretim aşamasından ömrünün bitimine kadar olan tüm aşamaların elektronik olarak takip altına girdiğini ifade etti. İlter, elektronik takip yapılabilmesi için öncelikle özel bir yazılım geliştirildiğini anlatarak, damacana takip sisteminin 4 aşamadan oluşacağını bildirdi.

İlk aşama olan Ambalajlı Su Takip Programı kapsamında, ambalajlı su firmalarına ilişkin tüm bilgilerin takip altında olacağını vurgulayan İlter, "Sistem sayesinde firma bilgileri alınabilecek, kaynak, depo, su, isale hattı ve imalathane bilgileri coğrafi bilgi sisteminde takip edilebilecek. İşletmenin çalışma saatleri, analiz sonuçları ve denetim bilgileri alınabilecek" dedi. İlter, programın kullanıma açıldığını ve veri girişlerinin devam ettiğini dile getirdi.

İkinci aşamada damacanaların yıkama suyu sıcaklığının takip edildiğini anlatan İlter, sürece ilişkin şu bilgileri verdi:

"Dolum tesisinde damacanaların yıkanmasında kullanılan suyun sıcaklığı online olarak takip edilecek. Yıkama sularının 55-70 derece arasında olması gerekiyor. Önceden yerine giderek kontrol yapılıyordu, şimdi ise oraya yerleştirilecek sensör sayesinde suyun sıcaklığı istediğimiz zaman aralıklarıyla merkezimize suyun sıcaklık değerlerini gönderecek. Böylece, mikrobiyolojik kirlilik azalacak.

Üçüncü aşamada da iletkenlik ve debi takibi yapılacak. Buralara konulacak sensör sayesinde kaynak ve imalathanede suyun pH, iletkenlik ve debisi karşılaştırılacak ve bu sayede kaçak kaynak kullanımı önlenecek. Son aşamada da damacanaların kaç yıl kullanıldığı ve kaç kez dolum yapıldığı çip yöntemi ile gerçekleştirilecek."

Bunlarla ilgili çalışmaların yapılan protokol sonrasında TÜBİTAK ile yürütüldüğünü aktaran İlter, "Bir aksilik olmazsa nisan ayı sonlarına doğru kaynak ve imalathanede kullanılacak sensörlerin özelliklerini açıklayacağız ve firmalar da bir yıl içerisinde bunları yerleştirecekler. Sıcaklık ölçümleri için geçerli olacak sensörler için özellikler de yine nisan ayı sonunda açıklanacak" diye konuştu.

İlter, damacanaların uygunsuzluğu durumunda ciddi idari para cezalarının getirildiğinin altını çizerek, "Bunlar, aktif olarak da uygulanmaya başlandı. Örneğin, bir damacanın piyasa denetiminde numune alınıyor. Bunda mikrobiyolojik kirlilik tespit edildiğinde tek bir seri için 15 bin lira idari para cezası uygulanıyor" dedi.

İlter, 2013 yılı içerisinde yaklaşık 8 bin saha denetimi gerçekleştirildiğini anlatarak, şunları kaydetti:

"Geçen yıl 450 adet idari para cezası uygulandı. Önceki yıllarda bu çok daha az uygulanabiliyor, herhangi bir uygunsuzluk durumunda firmalara uyarı yapılıyordu. Şimdi, direkt idari cezayı uyguluyoruz. Firmalar, sularını uygun hale getirene kadar piyasaya su arz edemiyor. Fabrikanın üretimi durdurulduğundan, işletme gerekli önlemleri alıyor, bu aşamadan sonra yapılan incelemede su uygun çıktığında işletmenin faaliyetine devam etmesine izin veriliyor.

Bir su firması, suyundaki uygunsuzluğu 4 hafta üst üste gideremezse ruhsatı iptal ediliyor. Firmanın uygunsuzluğunun kaynağı suya farklı bir su katılması şeklinde olduğunda, firma o markayı başka bir şekilde de kullanamıyor."