Pankreasın salgıladığı enzimlerden içeren ürünler; inflamatuar hastalıkların yanı sıra sindirim bozukluğundan kansere kadar birçok rahatsızlığın tedavisinde alternatif olarak kullanılır. En çok kullanılan enzim; 'bromelain' adlı bir tiol proteazdır. 'Bromelain', ananastan elde edilen beş tane proteolitik enzim içeren bir karışımdır. 'Bromelain' çoğu kez ananasın sapında bulunur. 'Sap bromelain'in ana bileşeni hücre membranının yapı taşlarından biri olan glikoproteindir.

VÜCUTTAN ATILIYOR
'Bromalein'in başlıca kullanım alanı gıda endüstrisidir. 'Bromelain' de, papaya bitkisinden elde edilen bir enzim olan papain gibi serbest enzimatik maddelere sahiptir ve ısıya karşı dirençlidir, fakat pH'a bağlı olarak 60-80 derece sıcaklıklarda özelliğini kaybeder. 'Bromelain'; kolajen, globünler ve kas liflerini sindirme kapasitesine sahiptir. Araştırmalar, ağızdan verilen 'bromelain'in büyük ölçüde emildiğini göstermektedir. 'Bromelain'in hemen hemen yüzde 40'ı bozulmadan bağırsak mukozasından geçebilir ve biyolojik olarak kullanılabilir. 19 kişi üzerinde yapılan bir çalışma; 'bromelain'in yarısının vücuttan altı ile dokuz saat civarında atıldığını göstermiştir. 'Bromelain'in; tripsin, kimotripsin ve papain de dahil olmak üzere birçok proteolitik enzim üzerinde aktif olduğu düşünülmektedir. Bu enzimler kendi kendine artan geçirgen özellikleri vasıtasıyla kendi emilimlerini kolaylaştırabilirler.

SPOR YARALANMALARI İLE ÇÜRÜKLERDE DE ETKİLİ
'Bromelain' içeren kremler ve merhemler, yüzeysel olarak uygulandığında yara ve yanıklardan oluşacak izlerin yok edilmesine yardımcı olurlar. 'Bromelain' en çok enflamasyon tedavisi ve spor yaralanmaları, çürükler gibi yumuşak doku hasarlarının tedavisinde kullanılır. 'Bromelain' kan sulandırıcı bir madde olan fibrin yıkımını kolaylaştırıldığından, kalp-damar ve dolaşım sistemleriyle ilgili rahatsızlıkların tedavisinde de kullanılıyor. 'Bromelain'in; kanser hastalıklarında kinin azalması, fibrin yıkılması, trombosit kümeleşmesinin azalması, immün sistemin modülasyonu, hücre yüzeyindeki proteinlerin değiştirilmesi gibi alanlarda da aktif rol oynadığı iddia ediliyor.

UMUT VÂDEDİYOR
Beyin tümörlerinde yapılan çalışmalarda, 'Bromalein'in ödemi azalttığı ve nüks süresini uzattığı görülmüştür. Pankreas başı kanserlerinde ise enzimatik olarak sindirim sistemini rahatlattığı bilinmektedir. Yine son zamanlarda fareler üzerinde yapılan çalışmalarda, kolon kanseri ve polip oluşumunu düşürdüğü gözlenmiştir.

TÜMÖR SALDIRISINA KARŞI BARİYER
Bromalein; kolajen yıkımını katalize etme kapasitesinde olduğundan, teorik olarak metastazın yayılmasını ilerletme potansiyeline sahiptir. Kolajen bağ dokusu tümör saldırısına karşı bir bariyer oluşturur, böylece kolajen yıkımına sebep olan bir enzim böyle bir saldırıyı ilerletebilir. Ama tümör bölgesinden kanserli hücrelerin yayılmasına olanak verecek şekilde hücrelerin alt zarı hasar görmedikçe, metastaz ortaya çıkmaz. Bromalein, kanserin önlenmesinde ilgi çekici derecede potansiyelleri olsa da, insanlar üzerinde yapılmış deneme bulunmamaktadır.

ALERJİ YAPICI DURUMLARA DİKKAT
Bromelain, oral ve solunum yoluyla verildiğinde yüksek bir alerjik potansiyele sahiptir. Hem doğrudan, hem de zamanla solunum alerjilerini tetikleyebilir. Bu maddenin; meşrubat, tekstil, kozmetik ve tıbbi endüstrilerde görülen mesleki astımla bağlantılı olduğu belirtilmiştir. Bromelain, yüksek derecede alerji yapıcı potansiyele sahiptir. İnsanlarda özellikle tedavi esnasında veya korunma amaçlı olarak kullanım için güvenli oral dozaj tespit edilememiştir.
Prof. Dr. Erkan Topuz