Tadı ekşi olan baharat; yemeklere, çorbalara ve salatalara katılır. Antioksidan açısından zengin olan bu baharatın faydaları saymakla bitmiyor.
Demirhindi adı arapçada "hint hurması" demek olan tamr-i hindi'den gelir. 10-25 metre boyundaki ağaçları 7-20 cm uzunluk, 2,5-3,5 cm genişlikte, keçiboynuzu meyvelerine benzeyen, koyu kestane renginde meyveleri verir. Ortalama 150 yıl ömürlü bir ağaçtır demirhindi ağacı. Bir ağaçtan yılda 225 kg'a kadar meyve alınabilir.

Afrikada baharat olarak kullanılan meyvelerin en başta gelenidir. Hindistan, Senegal, Sudan, Orta Amerika, Guatemala, Meksika yetiştiği ülkelerdir. Eski Yunanlılar ve Mısırlılar İ.Ö 4.yy'da demirhindiyi kullanmaya başlamışlardır.

Kutsal meyve azgın fili dahi uysallaştırıyor
Afrikanın bazı bölgelerinde kutsal ağaç olan demirhindinin meyveleri ve kabukları fillere uysal olmaları için yedirilirdi.

Susuzluk giderici olarak ünlenen bu bitki Osmanlı tıbbı ve mutfağına da girmiştir. Susuzluğu kesmesi, kusma, ateş ve iç sıkıntısına iyi gelmesiyle tarihte ünlüdür.

Meyveleri, yaprakları, tohumları geleneksel tıp ta kullanılır. Baharat olarak ise meyveleri bütün olarak veya sadece etli kısımlarıyla kullanılır.

Hint, orta doğu ve güney doğu asya yemeklerinde tatlımsı ekşi tadıyla çokça kullanılır.

Sanayide şekerlemelere kıvam verici olarak eklenir. Bilinen alerjik ve toksik bir etkisi rapor edilmemiştir.

Meyve bileşiminde protein, şeker, pektin, A, B1, B2, B3, B5 , B6 ,C vitaminleri, potasyum, fosfor, magnezyum, kalsiyum, sodyum, demir, selenyum, bakır gibi mineraller bulunur.

Demirhindinin hurma, şeker, bal, kakule, karanfil, kişniş tohumu ile yapılan şurubu dünyanın birçok yerinde serinletici bir içecek olarak tüketilir. Bu şerbet Osmanlı padişahı Kanuni Sultan Süleyman'ın en sevdiği içecekti.



Demirhindi şerbeti;
Malzemeler; 300 g demirhindi meyvesi, 2 litre su ve 3 kg şeker.

Hazırlanışı; Meyveler suyla kaynatılıp süzülür, elde edilen sıvıya şeker eklenip yeniden birkaç dakika daha kaynatılır. Biraz soğuduktan sonra yeniden süzülür. ( Şeker yerine bal da kullanılabilir.)

Demirhindi meyvelerinden reçel de yapılır. Olgunlaşmamış yeşil meyveler Uzakdoğuda balık, et, pirinçle pişirilir. Olgunlaşmış meyveler ise bazı yerlerde kızartılarak tüketilir.

Demirhindinin sağlık açısından faydalarını sıralarsak;
-Demirhindi meyvesi kan lipidlerini düşürme ve kilo verdirici etkinliğinden dolayı kalp hastalıklarına karşı koruyucu etki gösterir.(Jambheshwar University/2011)

-Ağrılı ve şiş eklemlerde meyvesinin yenilebilen kısmı kullanılır.

-Boğaz ağrılarında suyu gargara şeklinde kullanılabilir.

-Ayrıca demirhindi suyu iltihabi göz hastalıklarında ve kuru göz tedavisinde kullanılır.

-Sarılık ve nezle tedavisinde yıllardan beridir kullanılan bir meyvedir.

-İçeriğinde bulunan A,C ve E vitaminleri, selenyumdan dolayı kanserle mücadele için iyi bir antioksidan kaynağıdır.

-Ateş düşürücü ve soğuk algınlığından koruyucudur.(J.Ethnopharmacol/2010)

-Meyvesinin yenilebilen kısmına 1 lt kaynatılmış su eklenerek 1 saat bekletilir. Biraz bal ile tatlandırılır. Bu su içilerek ateş düşürücü olarak fayda verir.

-Sindirime yardımcıdır. Kabızlık giderici olarak çok iyi sonuç verir. Laksatif etkisi Afrika ülkelerinde yıllardan beri bilinir ve tedavide kullanılır.

-Cilt inflamasyonlarında kullanılır. Ciltteki lekelere ve çillere karşı renk açıcıdır.

-Hipertansiyon, obezite, kan kolesterol ve trigliserid yüksekliği, bozulmuş açlık glikozuyla karakterize metabolik sendrom tedavisinde etkindir. (Zahedan University/2011)

-Barsak spazmlarında rahatlatıcı etkisi mevcuttur.(University of Malakand/2010)

-Ülser tedavisinde yeni bir ajan olabilir. Çünkü ülserde mide asit salgısını azaltıcı etkisi bulunur.(Rayat and Bahra Institu/2011)

-Safra kesesi rahatsızlıklarında tedavi edicidir.
Dyt. Gülşen Lükel