Tüketicilere 'hakkını bil ve ara' uyarısı

Tüketici sorunları hakem heyetleri kararlarının sonuçlarına göre 2011 yılının Ocak-Nisan döneminde 62 bin 436 başvurudan 53 bin 499'u tüketici lehine 8 bin 937'si tüketici aleyhine sonuçlandı. Söz konusu dönemde başvuruların 8 bin 295'i bilirkişi incelemesindeyken, bin 593'ü ilgisi nedeniyle başka kuruma sevk edildi. Toplam başvuru sayısı 72 bin 324 oldu.
Ocak-Aralık 2010 döneminde ise 157 bin 544 başvurudan 135 bin 62'si tüketici lehine, 22 bin 482'si tüketici aleyhine sonuçlandı. Söz konusu dönemde başvurulardan 17 bin 658'i bilir kişi incelemesindeyken, 4 bin 64'ü ilgisi nedeniyle başka kuruma sevk edildi. Toplam başvuru sayısı 179 bin 266 oldu.

TÜKETİCİNİN HAKLARI NELER?
Tüketiciler, aldıkları mal ve hizmete ilişkin haklarını eskisine göre daha fazla bilse ve hukuki yollara başvursa da bu alanda eksiklikler devam ediyor. Tüketici, ayıplı bir mal ve hizmetle karşılaştığında izleyeceği yola ilişkin hala yeterince bilgi sahibi değil.

Ayıplı bir mal satın alan tüketicinin, ayıplı malın bedelini isteme, yerine yenisini talep, ücretsiz tamir, ayıp kadar bedelden indirim hakkı var.

Açık ayıplı bir mal veya hizmetle karşılaşan tüketicinin hak arama süresi 30 günken, gizli ayıplı mal ve hizmetlerde süre 2 yıl. Hileli ayıplarda ise, hile ortaya çıktığı zaman hak talebinde bulunulabiliyor.

Tüketicinin kapıdan ve mesafeli satışlarda 7 gün içerisinde mal ayıplı olsun olmasın cayma hakkı bulunuyor

THD GENEL BAŞKANI ÇAKAR
Tüketici Hakları Derneği (THD) Genel Başkanı Turhan Çakar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, tüketicinin satın aldığı mal ve hizmetlerde beklediği yararı elde edemeyebildiğini, bu tür mal ve hizmetin ayıplı mal ve hizmet olarak değerlendirildiğini söyledi. Çakar, ayıpların maddi, hukuki ve ekonomik olmak üzere 3'e ayrıldığını söyledi.

Ayıplı maldan dolayı tüketicinin hakları bulunduğunu ifade eden Çakar, bunların ayıplı malın bedelini isteme, yerini yenisini talep, ücretsiz tamir, ayıp kadar bedelden indirim olduğunu ifade etti.

Çakar, hizmetler için ise bedelini isteme, hizmetin yeniden görülmesini isteme, ayıp kadar bedelden indirim gibi haklar bulunduğunu söyledi.

''...OTOMOBİLİN BEDELİNİ DE TALEP EDEBİLİRSİNİZ''
Ayıplı mal ve hizmetlerin açtığı zararların olduğunu belirten Çakar, ''Örneğin otomobilinizde yangın çıktı. Yangın söndürme cihazı ile otomobildeki yangını söndürmeye çalıştınız ama yangın söndürme cihazı çalışmıyor. Hem yangın söndürme cihazının bedelini hem de otomobilin bedelini talep edebilirsiniz'' diye konuştu.

Çakar, ayıplı mal ve hizmetlerden dolayı satıcılar, imalatçı üreticiler, eğer ithal edilen bir ürün ise ithalatçıların sorumlu olduğunu ifade etti.

Üç çeşit ayıp olduğuna işaret eden Çakar, bunların açık ayıp (hemen görülebilen), gizli ayıp (mal kullanılırken ortaya çıkan), hileli ayıp olduğunu söyledi.

Tüketicinin ayıplı bir mal ile karşılaştığında hemen satıcıya gitmesi gerektiğini vurgulayan Çakar, satıcıdan olumlu bir cevap alamaması durumunda kendilerine başvurması gerektiğini ifade ederek, ''39 yerde şubemiz var. Genel merkezimiz Ankara'da... Tüketicinin bulunduğu yerde derneğimizin şubesi yoksa, büyükşehirde ise aldığı malın bedeli 2600 liranın üzerinde ise il hakem heyetine altında ise ilçe hakem heyetine, ilde ise il tüketici hakem heyetine, ilçelerde ise ilçe tüketici hakem heyetine başvurmalı'' diye konuştu.

Çakar, kendilerine bizzat başvurularda, 100 liranın altında ise bir form doldurup hakem heyetine gönderdiklerini, 100 liranın üzerinde ise ihtarname çektiklerini ve 7 günlük süre verdiklerini belirterek, cevap gelmemiş ise veya olumsuz bir cevap verilmiş ise duruma göre hakem heyetine ya da tüketici mahkemesine yönlendirdiklerini söyledi.

MAL VE HİZMETİN FATURASI, FİŞİ, SÖZLEŞMESİ OLMALI
Çakar, tüketicinin hakkını arayabilmesi için aldığı hizmete, mala dair faturasının, fişinin, sözleşmesinin olması gerektiğini söyledi. Garantiye tabi bir mal ise muhakkak garanti belgesinin alınması gerektiğine işaret eden Çakar, faturanın garanti belgesi yerine geçmeyeceğini belirtti. Çakar, satıcı ortadan kaybolduğunda, garanti belgesinde ithalatçının isminin, adresinin bulunduğunu söyledi.

Tüketicinin haklarını yeterince bilmediği, haklarını arama konusunda pek de istekli olmadığı ve kulaktan dolma bilgilerle hareket ettiği için bazen satıcıların ''ben üretmedim ki'' diye işin içinden çıktığını belirten Çakar, ''Tüketici böyle bir durumda hemen hakkını yasal olarak aramak için başvurmalı'' dedi.

Tüketici Hakları Derneğinin 21 yıl önce kurulduğunu hatırlatan Çakar, ''O zamanlarda gelen şikayet sayısı ve çeşitliliği, şimdilerde çok fazla... Telefonla ve kişisel başvuru yoluyla yılda 50 bin şikayet geliyor'' ifadelerini kullandı.

Tüketicinin her şeyi bilemeyebileceğini ama kendilerine başvurabileceğini belirten Çakar, ''Bir toplu iğne mi alacaksınız? Ne yapmam lazım diye telefonla, buraya gelerek sorabilirsiniz. Ama bu olmadığı için tüketiciler yanlış yönlendiriliyorlar, zaman kaybı oluyor, sorun düğüm oluyor. Gelip bu düğümü çözün diyorlar bizden...'' diye konuştu.

KAPIDAN, MESAFELİ SATIŞLAR

Çakar, kapıdan ve mesafeli satışları önermediklerini belirterek, kapıdan satışlarda 7 gün içerisinde mal ayıplı olsun olmasın cayma hakkı bulunduğunu söyledi. Mesafeli alışverişlerin telefonla ve internet üzerinden yapılan alışveriş olduğunu anlatan Çakır, bu alışveriş türünde de 7 gün içerisinde mal ayıplı olsun olmasın cayma hakkı bulunduğunu ifade etti. Çakır, devre tatillerde ise cayma hakkı süresinin 10 gün olduğunu belirtti.

Çakır, herkesi ilgilendiren sayaç, su-elektrik fiyatı, kredi kartı gibi şikayetlerde dava açtıklarını belirtti.