Verim kaybı ihracatta pazar kaybettirecek!

Türkiye'nin en önemli fıstık çamı üretim merkezlerinden biri olan Bergama'nın Kozak Yaylası'ndaki çam ağaçlarının kurumasıyla meydana gelen verim kaybı hem üreticiyi hem de ihracatçıyı zor durumda bıraktı. Geçimini çam fıstığından sağlayan üreticiler, alternatif ürün arayışına girerken ihracatçılar da yurtdışı pazarlarını kaybetmekten endişeli. Fiyatların 60 TL'lerden 112 TL'ye kadar çıktığını ifade eden Bergama iş çevreleri bölgenin doğal afet kapsamına alınmasını ve mevcut borçların ertelenmesini istiyor. Bergama Ziraat Odası Başkanı Nuri Taşkıranoğulları, çam ağaçlarında meydana gelen kuruma nedeniyle çok ciddi bir verim kaybı ile karşı karşıya kaldıklarını söyledi. Bergama'nın Kozak Yaylası'nda 110 bin dekar alandaki çam ağaçlarında görülen kuruma nedeniyle bazı bölgelerde yüzde 40, bazı bölgelerde yüzde 60, bazı bölgelerde ise yüzde 100 verim kaybı olduğuna dikkat çeken Taşkıranoğulları, özellikle geçimini çam fıstığından sağlayan üreticilerin çok mağdur olduğunu dile getirdi. Taşkıranoğulları, üreticilerin geçimini idam ettirmek adına bazı kuruyan çam ağaçlarını odun yapmaya başladığını, alternatif üretim arayışına da girdiğini belirterek, "Çam ağacına alternatif olabilecek fazla ürün çeşidi yok. Üreticiler, domates, yem bitkisi ve hayvancılığa dönmek istiyor. Ziraat Bankası'ndan da kredi alamıyor. Üretici ekonomik anlamda çok zor durumda" dedi.
Taşkıranoğulları, verim kaybından dolayı fiyatlarında yükseldiğine dikkat çekti. İklimi ve coğrafya bakımında en kaliteli çam fıstığının Bergama Kozak Yaylası'nda yetiştiğini hatırlatan Taşkıranoğulları, çam fıstığı kilosunun 58-60 TL'lerden 112 TL'ye kadar çıktığını ifade etti. Taşkıranoğulları, verim kaybından dolayı üretici kadar ihracatçının da zor durumda olduğuna işaret etti. Başta Dubai olmak üzere Arap ülkeleri ve Avrupa'ya çam fıstığı ihracatı yapıldığını belirten Taşkıranoğulları, dünya çam fıstığı fiyatlarının Türkiye'de belirlendiğini de hatırlatarak, bu verim kaybının ihracatı da olumsuz etkilediğini anlattı. Ağaçlardaki kurumanın bölgeye gelen çok sayıda uzman, akademisyen tarafından araştırıldığını, hatta düzenlenen geniş katılımlı toplantıda bu sorunun masaya yatırıldığını aktaran Taşkıranoğulları, "Hava akımından, rüzgardan, hastalıktan, hava kirliliğinden, bölgedeki maden ocaklarından kaynaklanabileceği yönünde araştırmalar yapıldı ancak neden kaynaklandığı konusunda tam bir sonuca varılamadı" dedi.

Borçlar doğal afet kapsamında ötelensin Bergama Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Melih Kahraman, bölgenin doğal afet kapsamına alınıp üreticilerin borçlarının ötelenmesini istedi. Çam ağaçlarında meydana gelen verim kaybı nedeniyle üreticinin mağduriyetinin büyük olduğunu belirten Kahraman, TBMM Çevre Komisyonu'na taleplerini ilettiklerini, bölge milletvekillerinden de konuya sahip çıkmasını istediklerini vurgulayarak, "Bu mağduriyetle ilgili fırtınalar kopardık. Umarım sesimiz duyulur ve nefes aldığımız oksijen kaynağımız çam ağaçlarımız kurtulur" dedi. Verim kaybıyla ilgili geçtiğimiz yıldan bu yana mücadele verdiklerini anlatan Kahraman, TBMM Çevre Komisyonu üyelerine, bünyesinde orman fakültesi bulunduran tüm üniversitelere konuyla ilgili yazılar yazdıklarını ifade etti. İstanbul Teknik Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi ve Süleyman Demirel Üniversitesi'nden bölgeye gelip bilimsel çalışmalar yapıldığını anlatan Kahraman, "3 Mayıs tarihinde de düzenlenen değerlendirme toplantısında 7 üniversiteden 13 akademisyen elde ettikleri bilgi ve bulguları paylaştılar. Kozak Havzasında ki fıstık çamlarını etkileyen olası faktörleri ekolojik faktörler, çiçeklenme, tozlaşma ve döllenme döneminde ki sıcaklık değerleri rüzgar hızı, böceklerin verebileceği zararlar, hava kirliliği, abiyotik ve biyotik zararlar, mantarlar, insanların yanlış ilaçlama yöntemleri, maden tozları şeklinde sıraladılar. Biz burada elde edilen sonuçları hızla meclis araştırma komisyonuna ulaştırıp hava ölçüm cihazı talep edeceğiz ve bir an önce sorunun çözülmesi için elimizden geleni yapacağız.

Sadece iç piyasaya ürün verebiliyoruz
Bergama'da 1997 yılından bu yana çam fıstığı ticaretiyle uğraşan Habay Gıda Limited Şirketi Sahibi Yasin Bayram, ilk kez böyle bir verim kaybıyla karşı karşıya kaldıklarını söyledi. Bölgede verim kaybının yüzde 10 olduğunu öne süren Bayram, önümüzdeki 3 yıl da verim olmayacağını savundu. Bölgeden yapılan çam fıstığı ihracatının 50 milyon dolar olduğunu hatırlatan Habay, " İhracatta en büyük pazarlarımız İtalya, İspanya ve Yunanistan. En çok ihracat İtalya'ya yapılıyor. Çam fıstığı bu ülkede pastalarda, salatalarda ve pesto sosunda kullanılıyor. Bir de bizim kaliteli çam fıstığını alıp kendi markalarıyla pazarlıyorlar. Verim kaybı yurtdışında de pazar kaybettirecek. Şu anda ihracata fiyat veremiyoruz. Fiyatların yüksek olması ve ihracata gidecek miktarda çam fıstığı olmaması nedeniyle ihracat bıçak gibi kesildi. Sadece iç piyasaya ürün verebiliyoruz. Ticaretimiz sadece çam fıstığı ile ilgili olduğu için biz de zor durumdayız ve alternatif arayışı içerisindeyiz" bilgilerini verdi.

Bayram, bölgede çam fıstığı ile ilgili 12-13 işletmeden 9'nun kapalı olduğunu ifade etti. Üretim az olması nedeniyle iç pazarda da fiyatların yükseldiğine dikkat çeken Bayram, özellikle aşure ayında ciddi bir talep patlaması olacağını dolayısıyla fiyatların da artacağını savundu. Verim kaybının sadece Bergama ile sınırlı olmadığını vurgulayan Bayram, Çanakkale ve Muğla'daki çam ağaçlarında da aynı sorunun yaşandığını dile getirdi. Bayram, ülkesine bu kadar ciddi döviz girdisi olan çam fıstığının geleceğinin yok olmaması için devlet desteği ile geniş kapsamlı bir araştırma yapılmasını önerdi.
Kobiden