Selami Türkoğlu / Gıdavitrini
Gündemin sıcak maddesi ‘gıdada hile’ olayına hemen herkes müdahil oldu. Ancak esas konuşması gerekenler bu konuda neler düşünüyor? Bakanlıktan ne gibi beklentileri var? Gıda üreticilerine tavsiyeleri neler? Tüketici güvenli gıdaya nasıl ulaşır? Karmin maddesine kimler müsaade ediyor ve kullanım oranları nasıl belirleniyor? Denetim yetersizliği ne gibi problemler oluşturuyor?
Bu ve benzeri birçok soruya cevap bulabilmek için Gıda Mühendisleri Odası Marmara Şube Başkanı Sedat Kuru’ya sorularımızı yönelttik. Sedat Kuru, gıdanın gündemini Gıdavitrini’ne değerlendirdi.
SİNYAL ÖNCEDEN VERİLMİŞTİ Son günlerde bal, yağ et ürünleri vb. gıdalar ile alakalı haberlerin yapılmasını, bir ölçüde tüketici bilincinin artışına gösterge olarak değerlendiren Sedat Kuru, gıda güvenliği konusunda aksayan yönlerin görülmesini sağladığını söylüyor. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker’in 12 Ocak 2012 tarihli İstanbul Kongre Merkezi’nde “Gıda Güvenliğinde Yeni Dönem” başlıklı toplantıda yaptığı konuşmayı hatırlatan Kuru, “Sayın Eker’in o konuşmasında, taklit ve sahte ürün üreten firmaların bakanlık tarafından kamuoyuna açıklanacağını duyurması ve ardından bununla ilgili açıklamaların gelmesi zaten hassas bir konu olan gıda güvenliğine dikkatlerin çekilmesini sağladı. Bundan önceki mevzuat gereği mahrem olarak değerlendirilen bu bilgiler, 5996 sayılı kanunun 31/6. Maddesi gereği mahrem olmaktan çıkarılmış ve taklit ve tağşiş yapan firmaların kamuoyuna duyurulmasına imkan vermiştir. Başka bir deyişle bu tip firmalar bundan önce de vardı ancak sadece bakanlık tarafından bilinmekteydi ve 5179 sayılı kanun ve ilgili mevzuat gereği kamuoyuna bildirilememekteydi. 5996 sayılı kanun ile getirilen devrim niteliğinde bu yeni yaptırım sayesinde artık işyerleri özellikle de marka değeri olanlar taklit ve tağşiş yapmaktan kaçınacak, piyasada kendiliğinden bir oto-kontrol sistemi oluşacaktır. Bu haberlerin bir anda çoğalması, aslında medyanın flaş haber ve rating arayışından kaynaklı olduğunu da düşündürebilir. Ancak diğer taraftan medyanın günümüzde ulaştığı etkinlik ve güç ile birlikte, konunun daha güçlü bir şekilde gündeme gelmesi ve kalması son derece önemlidir, bu durum gıda güvenliği noktasında aksayan yönlerimizin daha net ortaya çıkarılması ve iyileştirmesi için fırsat olarak görülmelidir.” ifadelerini kullandı.
KARMİN MADDESİNE KODEKS İZİN VERİYOR Kamuoyunda ‘böcekli gıdalar’ olarak kabul gören ‘karmin’ olayına da değinen Kuru, bu durumun Türk Gıda Kodeks’inden kaynaklandığını söyledi. Kuru, konuşmasını şu ifadelerle sürdürdü:
“Bir çeşit böcek özütünden üretilen Karmin adlı katkı maddesi, Türk Gıda Kodeksi Gıdalarda Kullanılan Renklendiriciler Tebliği’nde E-120 Kodu ile, izin verilen gıda renklendiricileri arasında yer almaktadır.
Bakanlık “karmin” adlı bu katkı maddesinin kullanımına belli oranlarda izin vermektedir. Bakanlığın belirlediği oranların üstüne çıkılmadığında yasal olarak bir problem bulunmamaktadır. Fakat burada vurgulamak istediğimiz iki önemli nokta vardır;
1-Mevzuatın belirlediği oranın üstünde bir kullanım olduğu şüphesi mevcuttur,
2-Bazı firmaların“karmin” adlı bu maddeyi kullandığı ancak maalesef etiket bilgisine yazmadığı iddia edilmektedir.
Diğer taraftan asıl önemli olan konu, üründe ve üretimde kullanılan katkı maddesi ile ilgili tüm bilgilerin (kimyasal, fiziksel, biyolojik özelliklerinin, kaynağının, kullanım gerekçelerinin, tüketici üzerindeki muhtemel etkilerinin-ilaç prospektüslerinde yazan yan etkiler gibi- ) mutlaka ulaşılabilir olması gerekmektedir.”
İYİ OLANLARI DA İLAN ETMEK GEREKİR Diğer ürün gruplarında olduğu gibi, işlenmiş et ürünlerinde yapılan hilelerin zaman zaman gündeme gelmesi ve buna bağlı tartışmaların yeni olmadığına değinen Kuru, “Her dönemde, denetim ve kontrol sistemimizin boşluklarını iyi bilen ve bu boşlukları tüketici sağlığını tehdit etme pahasına, hile ile haksız kazanç sağlamak için kullanan kötü niyetli kişiler çıkmıştır. Maalesef, örneklerini hala görmeye devam ediyoruz. Gündeme gelen bu tür haberler nedeni ile işini düzgün yapan kişi ve kuruluşlar da etkilenmekte, sektörün itibar kaybetmesine ve maddi zarar görmesine neden olmaktadır. Bu nedenle, yanlış iş yapan ile düzgün iş yapan kişi ve kuruluşların en hızlı ve kalıcı şekilde belirlenmesi, çürüklerin acilen ayıklanması ve temizlenmesi için, daha “etkin yöntemler” gerektiği aşikârdır. Tam bu noktada Sayın Mehdi Eker’in "Toplum sağlığına katkı amacıyla gıda güvenliği şartlarını yerine getiren firmaları da ödüllendireceğiz. İyiyle kötüyü birbirinden ayıracağız" sözünü hatırlayarak, işini gereği gibi yapan firmaların da Bakanlık resmi sitesinden yayınlanması suretiyle hem tüketiciye yol göstermek, hem daha iyiye yönelik tatlı bir rekabeti ortaya çıkarmak, hem de işini iyi yapan işletmeleri ödüllendirmek gibi faydalar sağlanabilir.” şeklinde konuştu.
ETTE HİLEYİ DENETİM YETERSİZLİĞİ TETİKLİYOR! Bakanlığın raftan ürün alarak numune bazlı denetimleri daha da artırmasının faydalı olacağını vurgulayan Kuru, “Her sektörde kısa yoldan para kazanma hırsı, denetim mekanizmalarındaki boşluklar ile birleşince maalesef bu tür çürümüşlüklere rastlamak mümkün olmaktadır. Ancak gıda sahteciliği daha ciddi bir problemdir. Çünkü kısa ve uzun vadede toplum sağlığını doğrudan etkileyen bir faktördür, bu açıdan öncelikli ve acil bir konudur. Kontrol, denetim ve cezalandırma yöntemlerinin bu çerçevede değerlendirilmesi gerekir.” dedi.
GIDA ÜRETİM ŞARTLARI YENİDEN YAPILANDIRILMALI Gıda terörünün minimize edilmesi için işyeri açılmadan şartların belirlenmesi ve uygulanması gereğine işaret eden Kuru şunları söyledi:
“İşin daha kalıcı olması için, öncelikle her türlü hilenin yapılabilmesine imkan tanıyan ortamının, şartların, yardımcı faktörlerin belirlenmesi ve ortadan kaldırılması gerekir. Başka bir deyişle kontrol mekanizmaları, daha işyeri faaliyete geçmeden üretim yeri altyapısı hazırlanırken devreye girmeli, üretim yeri ve altyapısı işin uzmanı tarafından onay aldıktan sonra ‘gıda üretimi yapılabilir mekan’ olarak tescillenmelidir ve ürün tüketilinceye kadar tüm aşamaları kapsamalıdır. Böylece, kısa yoldan ve işin asli gereklerini yerine getirmeden iş yapmaya kalkan –mevcut şartlarda maalesef yapabilen- fırsatçılar bir ölçüde engellenebilir. Diğer taraftan, denetim ve kontrol sistemini geliştirmede ve yaygınlaştırmada Bakanlığın samimi gayretleri olduğu bilinmekle birlikte, sadece denetçi sayısı dikkate alındığında bile derde deva olmaktan çok uzak olduğu söylenebilir.”
PESTİSİT KALINTISI TÜKETİCİYLE PAYLAŞILMALI Meyve ve sebze üretiminde pestisit kalıntısı sorunu olduğunu anlatan Sedat Kuru, “Bunun tam olarak boyutunu bilmiyoruz, çünkü yurtiçi denetimlerle ilgili olarak paylaşılan sonuçlarda bu bilgiler yer almıyor. Ancak AB ülkelerine yapılan ihracatta, ürünlerimizde yaşanan sıkıntılar AB'nin resmi web sitesinde haftalık, aylık ve yıllık olarak yayınlanıyor. Ürünlerimizdeki pestisit kalıntıları ile ilgili olarak daha şeffaf ve yönlendirici bir bilgilendirme ihtiyacı var.
Son zamanlarda yine gündeme gelen ve bir takım tartışmalara neden olan bu tür skandallar, gıda üretim aşamalarında, gıda güvenliği anlayışımızda hala bir çok eksiğimizin olduğunu göstermesi açısından önemlidir. Bu konuların gündeme gelmesi ve değişik platformlarda tartışmaya açılması, aslında sorunun çözülmesi adına önemli adımlardan biri sayılabilir, ancak bizim, konu daha skandala dönüşmeden durumu fark ediyor ve kalıcı çözüm üretiyor olmamız, çağımıza ve bize daha yakışır bir seviyedir.” yorumunda bulundu.
GIDA MÜHENDİSLERİ DİKKATE ALINMALI Gıda Mühendisleri Odası olarak üreticinin ve tüketicinin bilinçlenmesi, güvenilir gıda üretiminin sağlanmasında gıda mühendisinin daha etkin kullanılması gerekliliğinin altını çizen Sedat Kuru, “Sorumlu yöneticilik sisteminin küçük işletmelerde (30 beygir altı ve veya 10 personelden az işçi çalıştıran işletmeler - bu da gıda işletmelerin % 80’i yapıyor) zorunluluğunun kaldırılması gıda güvenliğini ve işletmelerin bilinçlenmesini sekteye uğratmıştır. Bu sıkıntılardan dolayı örnekleri veteriner hekimler ve ziraat mühendislerinde uygulanan işletmelerin bilinçlenmesi ve üretimin daha iyi yapılabilmesi için ücrette firma sahibinden bağımsız kamunun bir temsilcisi olarak gıda ile ilgili işletmelere gıda mühendisi istihdam etmenin faydalı olacağını düşünüyoruz.” şeklinde konuştu.
TÜKETİCİ BİLİNÇLENİYOR Tüketicinin kendini koruma bilinci ve satın alma kriterleri konusunda son dönemlerde belirgin bir iyileşme ve gelişme olduğunu anlatan Kuru, “Tüketicimiz gıda ürünleri konusunda zaten güven duyduğu mağaza veya markaları tercih etme olgunluğuna ulaşmıştır.
Ancak bu güven asla sonsuz bir güven olmamalıdır. Oluşmuş bu güvenin zaman zaman tazelenmesi gerekmektedir. Bunu sağlamak için ALO 174 hattı en pratik araçtır. Başka bir deyişle, tüketicilerimiz sorunlu ürünler için yaptığı gibi, güvenerek aldığı her hangi bir ürünün de, gerçekten “güvenli gıda” olduğunun teyidi için, zaman zaman incelemeye tabi tutmalıdırlar. Bunun için özel laboratuarlar, üniversiteler, resmi kurumlardan destek alınabilir. Bu sayede, güven oluşturmuş firmanın daha güçlü, daha dinamik, daha hassas ve ürünlerinin daha güvenilir olması da sağlayacaktır.” dedi.
SAĞLIKLI TÜKETİM İÇİN TAVSİYELER
Açıklamasında tüketici sağlığı için tavsiyelerde de bulunan Sedat Kuru, “Tüketicimizin büyük çoğunluğu, gıda ürünü almadan önce mutlaka son kullanma tarihine, ambalajında herhangi bir kaçak, sızıntı olup olmadığına, içerik ve besin öğeleri bilgilerine vs, bakmaktadır. Bununla birlikte içerik bilgilerinde yer alan ve kodlarla ifade edilen bazı katkı maddelerini de yakından takip etmesi, incelemesi, katkının hangi ülke veya üreticiden geldiğinin araştırması ve ürününde katkıyı kullanan firmadan doğrudan bilgi talep etmesinde yarar vardır.” ifadeleriyle sözlerini noktaladı.
Anahtar Kelimeler: Gıda Vitrini, Gıda, Vitrin, Tarım, GDO, Gıda Güvenliği, Alo 174, Sağlıklı Gıda, Beslenme, Yemek, Baklava, Restoran, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Mehmet Mehdi Eker
Karmin maddesine Kodeks izin veriyor!
Karmin maddesine Kodeks izin veriyor!
Gidavitrini.com.tr - Güvenli gıda, tarım ve güncel gıda haberleri Gidavitrini.com.tr - Güvenli gıda, tarım ve güncel gıda haberleri
Güncel
GMO Marmara Şube Başkanı Sedat Kuru’dan çarpıcı tespitler. Kuru, denetim yetersizliğinin gıda hilesini tetiklediğini ve ‘karmin’ kullanımına Türk Gıda Kodeksi’nin müsaade ettiğini söyledi.